Του Μιχάλη Μπούργου
mbourg@environment.gr
Οι
τελευταίες κυβερνήσεις, οι φιλικές στις μνημονιακές πολιτικές, περισσότερο με
«μαγαζάκι με είδη δώρων» μοιάζουν, παρά με αντιπροσώπους του λαού… Και
μαγαζάκι με πολύ συγκεκριμένους πελάτες …
Τελευταίο
«εμπόρευμα» τα σκουπίδια… Όχι για τα σκουπίδια, αλλά τα σκουπίδια!
Μιλάμε για
ένα πολύ μεγάλο ποσό, που συνεπάγεται η διαχείρισή τους, αρκετές εκατοντάδες
εκατομμύρια το χρόνο! 1 – 1,5 δις ευρώ το χρόνο οι αρχικές εκτιμήσεις, δεν θα
ξαφνιαστούμε να τους δώσουν και άλλα…
Για τα
σκουπίδια της Αττικής μόνο…
Την ίδια
στιγμή, μια ευκαιρία για το περιβάλλον, που πηγαίνει χαμένη, όπως και τόσες
άλλες σε αυτή την «κρίση-χρέους».
Παράγοντας
ένα υπέρογκο «οικολογικό-χρέος» που καλείται να «πληρώσει» η χώρα, με
απρόβλεπτες επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της και την αναπτυξιακή
προοπτικής της.
Πρόσφατα
ξεκίνησαν ξανά τις διαδικασίες για να «δωρίσουν» τα σκουπίδια. Για να τα
κονομήσουν οι «κολλητοί». Με δική μας επιταγή.
Για το
ζήτημα αυτό μας ενημέρωσε πρόσφατα η «Ανοικτή Πόλη». Η δημοτική παράταξη
της Αθήνας που έχει ήδη καταθέσει πλήρη πρόταση εναλλακτικής διαχείρισης στο
δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας. Με τη στήριξη της Πρωτοβουλίας συνεννόησης
για τη διαχείριση των απορριμμάτων, η οποία επιτελεί ένα σημαντικό
επιστημονικό και κοινωνικό έργο. Αλλά για να συνεδριάσει το δημοτικό συμβούλιο
χρειάστηκαν να ασκηθούν μεγάλες πιέσεις και να συγκεντρωθούν υπογραφές.
Συνεδρίασε
τελικά, αλλά απόφαση δεν έλαβε. Δεν ήθελε να πάρει, «κλείνοντας το μάτι» στον
περιφερειάρχη κ. Σγουρό, ώστε να μεθοδεύσει αυτός τα τετελεσμένα.
Και να
παραμείνει ο Δήμος σε ρόλο Πιλάτου, σφυρίζοντας αδιάφορα. Και παραπλανώντας μας
επικοινωνιακά για τις ξεκάθαρες ευθύνες του, ως μέλος του ΕΔΣΝΑ, του
αρμόδιο φορέα διαχείρισης απορριμμάτων δήμων Αττικής!
Άλλωστε, ο
ΕΔΣΝΑ είναι αυτός που ξεκίνησε ξανά την όλη διαδικασία: μετά την απόφασή του
από τις 27/8/2012, υπέβαλε αίτημα προς τη σχετική Γραμματεία του Υπουργείου
Ανάπτυξης για την υλοποίηση του έργου «Μελέτη, χρηματοδότηση, κατασκευή,
συντήρηση, τεχνική διαχείριση και λειτουργία τεσσάρων Μονάδων Επεξεργασίας
Απορριμμάτων στην Αττική». Το έργο αυτό εντάσσεται στον υφιστάμενο Περιφερειακό
Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων για την Αττική.
Με απλά
λόγια: ανοίγει ο δρόμος για ένα μεγάλο περιβαλλοντικό, κοινωνικό και
οικονομικό έγκλημα που αφορά στη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής!
Τι έχουμε να
περιμένουμε στη συνέχεια: «την υπαγωγή της προτεινόμενης σύμπραξης στις
διατάξεις του ν. 3389/2005 και τη δημοπράτηση -μέσω τεσσάρων ξεχωριστών
διαγωνισμών- των μονάδων επεξεργασίας σε Φυλή, Άνω Λιόσια, Κερατέα, Γραμματικό,
από το στάδιο της μελέτης, μέχρι την τεχνική διαχείριση και λειτουργία τους,
για χρονικό διάστημα από 23 - 27 έτη.
Η επιλογή
αυτή υποδηλώνει την πρόθεση, αν κάπου «σκαλώσουν» τα πράγματα (π.χ. Κερατέα ή
Γραμματικό), να δοθεί προτεραιότητα στα έργα που σχεδιάζονται σε Φυλή - Άνω
Λιόσια, που αποτελούν και το «φιλέτο» του συνολικού πακέτου των έργων».
Το πρόβλημα
που εντοπίζεται εδώ και χρόνια σε σχέση με τη διαχείριση των απορριμμάτων είναι
το αποτέλεσμα της υποβάθμισης ή ανυπαρξίας πολιτικών πρόληψης, μείωσης
του όγκου τους και ανακύκλωσης.
Η ανακύκλωση
αστικών στερεών αποβλήτων, η οποία εφαρμόζεται σήμερα σε ποσοστό μέχρι και
85-90% στις πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, περιορίζεται σε ποσοστό κάτω του 10%
συνολικά στη χώρα μας, παρότι αποτελεί τη μόνη ενδεδειγμένη λύση. Λύση
που είναι «περιβαλλοντικά φιλική, ασφαλής από κινδύνους ατυχημάτων,
κοινωνικά επωφελής, χαμηλού κόστους και, ταυτόχρονα, ενδεικτική του πολιτισμού
μιας κοινωνίας, ιδιαίτερα σε εποχή οικολογικής και οικονομικής κρίσης».
Πρόκειται
για τη λύση της «αποκεντρωμένης διαχείρισης με διαλογή στην πηγή».
Συγκεκριμένα,
η έμφαση δίνεται στην εμπλοκή των πολιτών μέσω της ανάπτυξης δικτύων
ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, έτσι ώστε να μην χρειάζονται φαραωνικά
εργοστάσια μηχανικής διαλογής και μεγάλων διαστάσεων ΧΥΤΑ, εξασφαλίζοντας την
προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας. Δημιουργεί δραστηριότητες μικρής
κλίμακας, που δεν επιφέρουν περιβαλλοντική υποβάθμιση, όπως συμβαίνει με την
προτεινόμενη λύση των εργοστασίων μηχανικής διαλογής, τεχνολογία που
περιλαμβάνει και τη λειτουργία εργοστασίων καύσης στην περιοχή.
Άλλες είναι
όμως οι προτεραιότητες της κυβέρνησης.
«Μέσα στην
κρίση κι ενώ λόγω αυτής η παραγόμενη ποσότητα απορριμμάτων έχει μειωθεί κατά
18% στην Αττική, η κυβέρνηση σε άμεση συνεννόηση με τα στελέχη της στην
περιφέρεια, προχωρά στην εφαρμογή του πιο ανορθολογικού σχεδίου διαχείρισης με
αποκλειστικό στόχο τα τεράστια επιχειρηματικά κέρδη.»
Το σκεφτικό
τους απλό. Προβλέψιμο ως προς τα κέρδη των «φίλων». Και παράλογο ως προς την
ποσότητα των απορριμμάτων και τη διαχείρισή τους, Περιγράφεται από το σχήμα:
όσο μεγαλύτερος ο όγκος των σκουπιδιών που διαχειρίζεται ο επιχειρηματίας, τόσο
γιγαντώνονται και τα κέρδη του! Και αυτό ακριβώς ζητούν οι μεγαλοεργολάβοι:
εγγυημένη ποσότητα εκατομμυρίων τόνων. Δεν θέλουν την ανακύκλωση, γιατί αυτή
θα περιόριζε τα κέρδη τους. Δεν τους ενδιαφέρει το περιβάλλον, είναι και
αυτό απέναντί του στη μεγιστοποιήση των κερδών τους.
Χαρακτηριστική
είναι και η σχετική γνωμάτευση του ΤΕΕ, που εδώ και χρόνια έχει
απορρίψει τη μέθοδο της καύσης ως περιβαλλοντικά μη αποδεκτή, επικίνδυνη για τη
δημόσια υγεία και ασφάλεια και ακριβή.
Τα κέρδη
επομένως των ιδιωτών είναι συνάρτηση των τόνων των σκουπιδιών που θα παράγουμε
και πετάξουμε. Και την
υπολογίζουν πολύ υψηλά: προβλέπουν την ετήσια επεξεργασία 1.350.000 τόνων
σύμμεικτων αστικών στερεών αποβλήτων. Συνυπολογίζοντας την υφιστάμενη
μονάδα, τότε ανεβαίνει η συνολική ετήσια ποσότητα των προς επεξεργασία
απορριμμάτων στους 1.700.000 τόνους! Οι τεράστιες αυτές ποσότητες θα
αποτελούν συμβατική κατοχύρωση του εργολάβου, ώστε να έχει το
«κίνητρο» για να προχωρήσει στην επένδυση.
Πόσο θα μας
κοστίσει η «νύφη»;
Το κόστος
κατασκευής των έργων θα ανέλθει στα 430 εκατ. ευρώ, τα 150 από τα οποία θα
είναι η κρατική συμμετοχή, η δική μας «χορηγία» δηλαδή.
Το κόστος
των ετήσιων συμβάσεων, αν δεν γίνουν τίποτα «περίεργες» υπερχρέωσεις, θα ανέλθουν
στα 1 – 1,5 δις ευρώ. Ποσό που θα πληρωθεί από μας, άμεσα, μέσω των δημοτικών
τελών. Που θα σημαίνει την «εκτόξευσή» του, καθώς με τη νέα μέθοδο, το
κόστος διαχείρισής τους θα είναι τουλάχιστον 5 φορές ακριβότερο από το σημερινό.
Προφανή τα κίνητρα των μεγαλοεργολάβων …
Τι σημαίνουν
τα «έργα» αυτά για τους Δήμους;
Σαφή
υποβάθμιση του ρόλου τους: οι Δήμοι γίνονται πλέον ο «παρίας», κάνουν δηλαδή
απλά την αποκομιδή. Θα διαθέσουν –σχεδόν δωρεάν φυσικά- τον εξοπλισμό τους σε
απορριμματοφόρα και την υποδομή τους στον ιδιώτη-επενδυτή, «φίλο» της
κυβέρνησης. Και αυτό είναι το καλύτερο σενάριο.
Το
χειρότερο, αλλά και πιθανότερο: θα ιδιωτικοποιηθεί άμεσα η δημοτική περιουσία
και θα εκχωρηθεί εξολοκλήρου στους ιδιώτες! Με «παράπλευρη» απώλεια τους
χιλιάδες εργαζόμενους στην καθαριότητα, που θα χάσουν μέσα σε μία μέρα τη
δουλειά τους και θα προστεθούν στους ανέργους των μνημονίων.
«Παράπλευρη»
απώλεια και η ανακύκλωση, που -επαναλαμβάνω- θα είναι «ανταγωνιστική» στα κέρδη
των επιχειρηματιών …
Μια εξωφρενικά σκανδαλώδης επιλογή,
για μία χώρα που παραπαίει από μία φτιαχτή κρίση-χρέους, χωρίς χρήματα για
παιδικούς σταθμούς, σχολεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία και άλλες κοινωνικές
παροχές, αλλά με τη δυνατότητα «χρυσοφόρων» σκουπιδιών! Ένα μεγάλο τεχνικό,
περιβαλλοντικό και οικονομικό σκάνδαλο!
Σκάνδαλο που
συμβαίνει παρόλο που:
- Οι επιλογές του σχεδιασμού για
τη διαχείριση των απορριμμάτων, σε επίπεδο ΕΕ, δίνουν έμφαση στη διαλογή
στην πηγή
(πρόσφατη ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία της σχετικής οδηγίας
2008/98/ΕΕ)
- Θεωρείται ξεπερασμένο το
μοντέλο ανάπτυξης με την υλοποίηση μεγάλης κλίμακας έργων, ως
προτεραιότητα των πολιτικών της ΕΕ
- Βρίσκεται σε εξέλιξη –με
συστηματικές και σκόπιμες παρατάσεις- η εκπόνηση μελέτης για την επικαιροποίηση
- αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής, για λογαριασμό της περιφέρειας Αττικής
Μία είναι η
βιώσιμη λύση για τα απορρίμματα στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας: η δημιουργία
ενός φιλοπεριβαλλοντικού δικτύου αποκεντρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης,
δίκτυο που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα αποφέρει έσοδα, μειώνοντας το
σημερινό κόστος διαχείρισης!
Είναι η μόνη
φιλική προς το περιβάλλον λύση, αλλά και οικονομικά συμφέρουσα: το κόστος
κατασκευής του «Δικτύου» περιορίζεται στα 150 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που
αναλογεί μόνο στη προβλεπόμενη συμμετοχή του δημοσίου για τη χρηματοδότηση
κατασκευής των τεσσάρων ΜΕΑ!
Αυτονόητα…
τα αυτονόητα …
