Κάποιοι φωνάζουν εδώ και καιρό. Μήπως ήρθε η ώρα να τους ακούσουμε;
Των ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΥΡΚΙΤΣΟΥ* και ΗΡΩΣ ΖΕΡΒΑΚΗ**
Τη στιγμή που η Ελλάδα αντιμετωπίζει ίσως τη σοβαρότερη οικονομική κρίση της ιστορίας τηςκαι καλούνται όλοι οι Ελληνες να σηκώσουν τεράστια βάρη για να ξεπεραστεί, η απερχόμενη ηγεσία του ΕΣΔΚΝΑ σχεδιάζει για την Αττική την ακριβότερη και προβληματικότερη δυνατότητα διαχείρισης απορριμμάτων ολοκληρώνοντας σειρά λανθασμένων και αδιαφανών επιλογών των χρόνων που προηγήθηκαν, χωρίς καν να έχει δρομολογήσει, ως ώφειλε, τις απαραίτητες ολοκληρωμένες, ρεαλιστικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικά αποδεκτές πολιτικές, που έχει τόσο ανάγκη η Αττική.
Ετσι, σήμερα φθάνοντας στο «και πέντε» προσπαθεί η απερχόμενη ηγεσία του ΕΣΔΚΝΑ να προχωρήσει στο σχέδιο που έχει εκπονήσει, για την παράδοση της τελικής διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής σε μεγαλοεργολάβους. Το σχέδιο είναι απλό, επιλέγοντας την ακριβότερη δυνατή επιλογή, οι εθνικοί και ευρωπαϊκοί πόροι δεν επαρκούν. Για το λόγο αυτό, την επιπλέον τεράστια χρηματοδότηση θα τη βάλουν οι ιδιώτες, που ως αντάλλαγμα: α) θα χρεώνουν για τουλάχιστον 25 χρόνια τους ΟΤΑ με δυσβάστακτα «τέλη εισόδου» και
β) θα πάρουν και επιδότηση από το τέλος ΑΠΕ (θεωρώντας μεγάλο μέρος της καύσης απορριμμάτων ως βιομάζα), ώστε να μπορέσουν έτσι να διασφαλίσουν τα κέρδη τους για δεκαετίες.
Το σχέδιο αυτό συμπληρώνεται με το μανδύα της «μεγάλης εθνικής επένδυσης», που δεν πρέπει να εμποδιστεί και άρα καλείται η κυβέρνηση να επιταχύνει τις διαδικασίες του έργου και με συνοπτικές διαδικασίες να δρομολογήσει την υλοποίησή του.
Είναι άραγε αυτή η μόνη επιλογή για την Αττική;
Φυσικά, όχι. Ευτυχώς, εκτός από τη «λύση των εργολάβων» υπάρχει και η «πράσινη λύση» στο πρόβλημα. Εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οικολογικές οργανώσεις, μεγάλο μέρος του πολιτικού κόσμου, φωνές και επίσημες εισηγήσεις μέσα από τον ΕΣΔΚΝΑ και όλοι σχεδόν οι σχετικοί κοινωνικοί & τοπικοί φορείς, έχουν από καιρό προτείνει και συγκλίνουν σε ένα πράσινο, ρεαλιστικό εναλλακτικό σχέδιο, που βασίζεται στο τρίπτυχο Πρόληψη - Ανακύκλωση - Κομποστοποίηση, που είναι άμεσα υλοποιήσιμο, βρίσκεται στην καρδιά της Πράσινης Ανάπτυξης δημιουργώντας πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας, ικανοποιώντας όλες τις νομικές υποχρεώσεις της χώρας και είναι και κοινωνικά αποδεκτό. Παράλληλα, στο Πράσινο Σχέδιο συμπεριλαμβάνονται και μια σειρά από θεσμικά μέτρα και δράσεις ενημέρωσης, ώστε να διασφαλιστεί η συμμετοχή των πολιτών και άρα η επιτυχία του.
Εχει όμως ένα «ελάττωμα». Είναι πολύ οικονομικό και πιο αποκεντρωμένο στις επενδύσεις του, και άρα δεν μπορεί να δώσει τα υπερκέρδη που κάποιοι ονειρεύονται.
Συγκρίνοντας τις δύο προτάσεις, είναι προφανές ότι η πρόταση της ηγεσίας του ΕΣΔΚΝΑ έχει σοβαρότατα κενά και αδυναμίες, όπως:
*Σίγουρα δεν αποτελεί «Μεγάλη Εθνική Επένδυση» γιατί απλούστατα για τη λύση του προβλήματος υπάρχει και το εναλλακτικό Πράσινο Σχέδιο, που είναι πολύ πιο οικονομικό, με το οποίο επαρκούν οι διαθέσιμοι εθνικοί και ευρωπαϊκοί πόροι.
*Δεν ασχολείται με πρόληψη ή μείωση απορριμμάτων, όπως όφειλε από τις αυτονόητες νομικές μας υποχρεώσεις.
*Δεν προτείνει στοιχειώδη θεσμικά μέτρα για την ορθολογικοποίηση της διαχείρισης, όπως π.χ. η χρέωση με το βάρος των προς τελική διαχείριση απορριμμάτων.
*Δεν λαμβάνει υπόψη το πώς θα επιτευχθούν άλλες νομικές υποχρεώσεις της χώρας σε σχέση π.χ. με την ανακύκλωση των πλαστικών συσκευασιών.
*Δεν λαμβάνει υπόψη την τεράστια δυναμική διαδικασιών και τεχνικών πριν από την τελική διαχείριση, όπως α) Διαλογή στην πηγή, β) ανακύκλωση, γ) εναλλακτική διαχείριση, δ) οικιακή κομποστοποίηση, κ.ά., που μειώνουν την παραγόμενη ποσότητα και αλλάζουν τη σύσταση των απορριμμάτων.
*Δεν αντιλαμβάνεται ότι η απαραίτητη δημιουργία μονάδας καύσης για τα παραγόμενα καύσιμα υλικά (SRF-RDF) θα συναντήσει την σφοδρή αντίδραση των τοπικών κοινωνιών, που δεν θα δεχθούν δίπλα τους μια μόνιμη πηγή υποβάθμισης της ζωής τους. Η σύσσωμη και διακομματική άμεση αντίδραση των τοπικών κοινωνιών για την προτεινόμενη μονάδα καύσης στη Θήβα είναι ενδεικτική.
*Η πρόταση υποτίθεται είναι ανοικτή στις τεχνολογίες, ενώ στην πραγματικότητα επιλέγει τις πιο ακριβές.
*Δεν απαντά στα ερωτήματα: «Γιατί να παράγεται SRF με μεγάλο κόστος η καύση του και να μην παράγεται κομπόστ, που έχει εμπορική αξία και τελικούς χρήστες;», «Γιατί να χαθεί η ευκαιρία να δημιουργηθούν αρκετές εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας;», «Γιατί τόση βιασύνη από την απερχόμενη ηγεσία του ΕΣΔΚΝΑ να προκηρυχθούν και να εκχωρηθούν σαν ένα έργο επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και μάλιστα λίγο πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές;».
*Τελικά, δεν απαντά στο επίκαιρο ερώτημα «Πώς εν μέσω της οικονομικής κρίσης θα πειστεί η κοινωνία να συναινέσει σε μια τόσο ακριβή και τόσο προβληματική λύση όταν υπάρχει οικονομικότερη και κοινωνικά προσφορότερη εναλλακτική επιλογή;».
Είναι βέβαιο ότι η διαχείριση των απορριμμάτων σε Αττική και Ελλάδα απαιτεί έναν ουσιαστικό και ειλικρινή δημόσιο διάλογο, μέσα από τον οποίο θα αναδειχθούν οι καταλληλότερες επιλογές με γνώμονα την επίλυση του προβλήματος με το μικρότερο δυνατό οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος. Δυστυχώς, αυτός ο διάλογος δεν έγινε μέχρι σήμερα στο βαθμό που έπρεπε. Οι επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία να τεθεί σε νέα βάση αυτός ο διάλογος, και όλοι οι υποψήφιοι υπεύθυνα να καταθέσουν τεκμηριωμένα τις προτάσεις τους. Γι' αυτό καλείται η ηγεσία του ΕΣΔΚΝΑ οπωσδήποτε να επανεξετάσει την πρότασή της και σε κάθε περίπτωση να αφήσει την αυτοδιοικητική ηγεσία, που θα προκύψει από τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, να αποφασίσει για τις οριστικές επιλογές στη διαχείριση των απορριμμάτων, που θα δεσμεύσουν μακροπρόθεσμα την Αττική. Επίσης, η κυβέρνηση οφείλει να αφουγκραστεί άμεσα την κοινωνία και να τοποθετηθεί ξεκάθαρα για το ποια πολιτική διαχείρισης απορριμμάτων προκρίνει τόσο στην Αττική όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Επειδή οι επιλογές τού σήμερα θα μας δεσμεύουν για αρκετές δεκαετίες στο μέλλον, δεν έχουμε το δικαίωμα, απέναντι στις επόμενες γενιές, να κάνουμε άλλα λάθη. Αρκετά μέχρι σήμερα.
* Πρόεδρος Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης. ** Δημοτική σύμβουλος Δήμου Περιστερίου, μέλος των δ.σ. ΕΣΔΚΝΑ και ΤΕΔΚΝΑ.
ΠΗΓΗ: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία
