Επενδύσεις 5 δισ. για τα σκουπίδια μέχρι το 2020

Προβληματίζει η ευρύτατη χρησιμοποίηση της βιοξήρανσης, μιας τεχνολογίας που εφαρμόζεται ελάχιστα στο εξωτερικό

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΓΑΝΗ tom.strong@hotmail.com

Σας προβληματίζει η υποτυπώδης ανακύκλωση, η προβληματική λειτουργία σχεδόν όλων των διαθέσιμων μονάδων καθώς και των χωματερών που βαφτίζονται ΧΥΤΑ;

Διαλογή απορριμμάτων στα Ανω Λιόσια. Πάνω, ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης, όπου προβλέπεται η κατασκευή εργοστασίου ενεργειακής αξιοποίησης σκουπιδιών. Διαλογή απορριμμάτων στα Ανω Λιόσια. Πάνω, ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης, όπου προβλέπεται η κατασκευή εργοστασίου ενεργειακής αξιοποίησης σκουπιδιών. Μην ανησυχείτε καθόλου, καθώς το ελληνικό κράτος σχεδιάζει 19 νέα εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων μέσω του εθνικού σχεδίου διαχείρισης. Μεταξύ τους τεράστιες μονάδες που όμοιές τους δεν θα υπάρχουν σε ολάκερο τον κόσμο, όπως το εργοστάσιο βιοξήρανσης στη Φυλή.

Για να εφαρμοστεί όμως το «εθνικό σχέδιο διαχείρισης» θα βάλουμε πολύ γερά το χέρι στην τσέπη. «Εως το 2020 θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους 4,8 έως 5,6 δισ. ευρώ» αναφέρει μελέτη του Αλ. Οικονομόπουλου, καθηγητή στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά το ετήσιο κόστος διαχείρισης θα κινείται μεταξύ 1,3 και 1,6 δισ. ευρώ. Και κάποτε οι άνθρωποι έψαχναν στις άκρες του κόσμου κρυμμένο χρυσάφι.

Σήμερα, στην εποχή της κρίσης, τους θησαυρούς υπόσχεται η τεχνολογία της βιολογικής ξήρανσης. Και μόνο στην Ελλάδα. Το λέμε αυτό καθώς, όπως μας πληροφορεί η ίδια μελέτη, «σε ολόκληρο τον κόσμο τα εργοστάσια τα οποία διαθέτουν τη συγκεκριμένη τεχνολογία επεξεργάζονται μόλις 1.986.115 τόνους τον χρόνο».

Δηλαδή κατιτίς παραπάνω από τους 1.955.000 τόνους ανά χρόνο οι οποίοι αποτελούν τη δυναμικότητα των εγκαταστάσεων των μονάδων βιολογικής ξήρανσης έχουν αποφασισθεί να δημιουργηθούν μέχρι τώρα στη χώρα μας.

Φαίνεται απίστευτο αλλά περίπου το 1/3 των σκουπιδιών της Ελλάδας θα αξιοποιείται μέσω μιας τεχνολογίας που χρησιμοποιούν μόλις έξι χώρες του κόσμου (Ιταλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Σιγκαπούρη) και μόνο για το 1,35% των συνολικών απορριμμάτων τους! Και η τάση είναι ώς το 2020 να έχει φτάσει στα 4.500.000 τόνους το χρόνο, δηλαδή το 75% των συνολικών σκουπιδιών της χώρας. Κάτι που σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις που διαθέτουν τη συγκεκριμένη τεχνολογία θα κάνουν χρυσές δουλειές. Υπενθυμίζουμε ότι στην Ελλάδα οι βασικοί «παίκτες» είναι η Ηλέκτωρ (συμφερόντων Μπόμπολα) και η Μεσόγειος.

Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά τα έργα που ετοιμάζονται. Πάμε πρώτα στην κατασκευή του μεγαλύτερου εργοστασίου βιολογικής ξήρανσης του πλανήτη με δυναμικότητα επεξεργασίας 700.000 τόνων τον χρόνο. Θα κοστίσει 153 εκατ. ευρώ (μόνο η κατασκευή και όχι η λειτουργία). Θα παράγει τουλάχιστον 250.000 τόνους ανακυκλώσιμου υλικού SRF παρόμοιου με το RDF που βγάζει το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης - Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) Ανω Λιοσίων, το οποίο είναι άγνωστο πού θα καταλήγει. Αν δηλαδή θα «αξιοποιείται ενεργειακά» όπως είναι το μότο των εμπόρων της συγκεκριμένης τεχνολογίας.

Τη λύση της βιοξήρανσης επέλεξαν και οι τοπικές αρχές της Αχαΐας. Το θέμα έφτασε στη Βουλή από το ΚΚΕ. Στην ερώτηση που κατέθεσαν βουλευτές του, επισημαίνουν πως «με τη σύμφωνη γνώμη των αρμόδιων κυβερνητικών υπηρεσιών, ετοιμάζεται να δημοπρατηθεί η κατασκευή πανάκριβης μονάδας βιολογικής ξήρανσης όλων σχεδόν των απορριμμάτων του Ν. Αχαΐας (150.000 τον./έτος) προϋπολογισμού 70 εκατ. ευρώ από δημόσιους πόρους (ΕΣΠΑ), καθώς και η λειτουργία της μονάδας αυτής επί 20 χρόνια από τον επιχειρηματικό όμιλο που θα την κατασκευάσει».

Προσθέτουν μάλιστα ότι «συγκριτικά με παρόμοιας τεχνολογίας μονάδα (βιολογική ξήρανση) που λειτουργεί στο νομό Ηρακλείου το κόστος κατασκευής είναι τρεισήμισι φορές υψηλότερο (410 ευρώ/τον. το έτος έναντι 120 ευρώ /τον. το έτος), ενώ το κόστος λειτουργίας μπορεί να προκύψει ακόμη μεγαλύτερο, ανάλογα με την "τύχη" που θα έχουν τα "βιοξηραμένα" σκουπίδια».

Οπως και στην Αχαΐα έτσι και στην Ημαθία δεν έχουν τέτοιου είδους προβληματισμούς αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις. Ετσι τον περασμένο Μάρτιο ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Ημαθίας υπέγραψε σύμβαση με την εταιρεία Ηλέκτωρ για τη δημιουργία μονάδας επεξεργασίας δυναμικότητας 100.000 τόνων ετησίως καθώς και παραπλήσιου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ).

Στην Θήβα κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς θα γίνει μετά τη ματαίωση των σχεδίων της Ηλέκτωρ για κατασκευή εργοστασίου «ενεργειακής αξιοποίησης» ή καύσης όπως είχαν καταγγείλει επανειλημμένα πολίτες της περιοχής. Η αντίδρασή τους ήταν τόσο έντονη ώστε τον περασμένο Μάρτιο η εταιρεία απέσυρε το ενδιαφέρον της για την επένδυση.

Εργοστάσιο «ενεργειακής αξιοποίησης» απορριμμάτων προβλέπεται και για τη Θεσσαλονίκη μέσα στον ΧΥΤΑ Μαυροράχης. Θα επεξεργάζεται 400.000 τόνους και θα κοστίσει 242 εκατομμύρια ευρώ. Την απόφαση πήρε τον περασμένο Μάρτιο ο Σύνδεσμος ΟΤΑ Νομού Θεσσαλονίκης και ήδη υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από δημάρχους αλλά και κινήσεις πολιτών.

Ο,τι δηλαδή συμβαίνει στην Ηλεία, όπου είναι έντονη η αντίδραση των κατοίκων της περιοχής (Τριανταφυλλιά, στην κοινότητα Καρδαμά) στο εργοστάσιο που σχεδίαζε να φτιάξει ο δήμος Αμαλιάδας. Την υπόθεση περιέπλεξε η ανακάλυψη το 2008 σημαντικών αρχαιολογικών μνημείων, όπως είναι οι θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι που ήρθαν στην επιφάνεια.

«Υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις»

Από την μελέτη «Εργαλεία του Jessica για τη διαχείριση των στερεών απορριμμάτων στην Ελλάδα», που πραγματοποίησαν οι εταιρείες περιβαλλοντικών μελετών «Euroconsultans» και «ΕΡΤΑ»:

«Στην Ελλάδα η εφαρμογή όλων των τεχνολογιών διαχείρισης απορριμμάτων είναι γεμάτη με προβλήματα που συχνά αναδύονται εξαιτίας των υπεραισιόδοξων εκτιμήσεων για την τεχνική, θεσμική και οικονομική δυνατότητα υλοποίησης. Υπερεκτιμήσεις για τη θερμογόνο δύναμη των σκουπιδιών στην περίπτωση των έργων αποτέφρωσης. Για τη ζήτηση της αγοράς για το κομπόστ και τα ανακυκλώσιμα. Για τις τεχνικές ικανότητες, τη διαθέσιμη λειτουργία, τον προϋπολογισμό κόστους συντήρησης. Υπερεκτιμήσεις που υπήρξαν η κύρια αιτία αποτυχίας των επενδύσεων».

Επενδύσεις 5 δισ. για τα σκουπίδια μέχρι το 2020

«Η βέλτιστη λύση με το πιο χαμηλό κόστος»

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ (Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης)

«Οι απαιτήσεις των κυβερνητικών σχεδιασμών για τα απορρίμματα είναι ασύμβατες με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όσο βασίζονται στη βιολογική ξήρανση.»

.

Το υφιστάμενο εθνικό σχέδιο κοστίζει σχεδόν πέντε φορές περισσότερο, στο σκέλος των επενδύσεων, σε σχέση με ένα ορθολογικό σχέδιο. Η βέλτιστη λύση περιλαμβάνει τη χρήση της αερόβιας μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας με ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών, σε συνδυασμό με τη δημιουργία ενός περιορισμένου αριθμού ΟΕΔΑ (Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Απορριμμάτων). Η συγκεκριμένη τεχνολογία δεν παράγει τοξικά κατάλοιπα.

Ως κατάλληλες θέσεις προτείνονται η Πτολεμαΐδα και η Μεγαλόπολη. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.enveng.tug.gr 
Η βέλτιστη λύση με το πιο χαμηλό κόστος

Ακριβοπληρωμένες εγκαταστάσεις που υπολειτουργούν

Το κράτος της «πράσινης ανάπτυξης» είναι τίγκα στα σκουπίδια και για να τα ξεφορτωθεί σκοπεύει να πληρώσει πολύ ακριβά τους γνωστούς σε όλους εργολάβους.

Ωστόσο, πίσω από τα 6.000.000 τόνους απορριμμάτων που παράγουμε κάθε χρόνο δεν κρύβονται μόνο τα δισεκατομμύρια ευρώ που θα πληρώσουν οι έλληνες πολίτες. Δίπλα στέκει η πλήρης αποτυχία της πολιτείας στη διαχείριση σχεδόν όλων των μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων που έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα!

Πολυδιαφημισμένα εργοστάσια, που είτε υπολειτουργούν είτε έχουν κλείσει χωρίς καμία προοπτική να ξανανοίξουν. Εως τώρα τα χρήματα που έχει πληρώσει η πολιτεία ξεπερνούν τα 160.000.000 ευρώ, και η καταμέτρηση συνεχίζεται.

*Η κατασκευή της Μονάδας Λιπασματοποίησης Καλαμάτας ολοκληρώθηκε το μακρινό 1996 με κόστος 7.000.000. Εθεωρείτο από τα πιο πρωτοποριακά έργα κομποστοποίησης και θα επεξεργαζόταν 32.000 τόνους απορριμμάτων το χρόνο. Σε πρώτο επίπεδο θάφτηκε από προβλήματα κακής λειτουργίας.

Το κομπόστ που παρήγαγε ήταν χαμηλής ποιότητας καθώς η μονάδα δεν λειτούργησε ποτέ στο πλαίσιο ενός συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης. Μιας πολιτικής που θα είχε ως αιχμή την απαραίτητη διαλογή των σκουπιδιών από τους πολίτες, πριν αυτά καταλήξουν στη μονάδα. Σήμερα θέλει 13.000.000 ευρώ για να επαναλειτουργήσει, όπως έχει υποστηρίξει η δημοτική αρχή, ενώ προωθείται η πρόταση να επεξεργάζεται τη λυματολάσπη του βιολογικού καθαρισμού της πόλης.

*Πολύ περισσότερα χρήματα -περίπου 64.000.000 ευρώ- σπαταλήθηκαν για το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης-Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) Ανω Λιοσίων, το οποίο βρίσκεται μέσα στις εγκαταστάσεις της Φυλής. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια του είδους σ' ολόκληρο τον κόσμο, με δυνατότητα επεξεργασίας 400.000 τόνων απορριμμάτων το χρόνο (1.200 τόνοι την ημέρα). Ξεκίνησε το 1997 και μέχρι σήμερα δεν έχει ποτέ λειτουργήσει κανονικά για μεγάλο διάστημα, λόγω μεγάλων προβλημάτων στη σχέση του ΕΣΔΚΝΑ με τον ιδιώτη διαχειριστή της εγκατάστασης (Envitec).

Επιπλέον, κανείς δεν προέβλεψε πώς θα αξιοποιηθούν οι 130.000 τόνοι του RDF, το οποίο θα παράγεται από τα σκουπίδια κάθε χρόνο. Το συμβόλαιο του 2007 με την ΑΓΕΤ-Ηρακλής αναφέρεται σε 75.000 τόνους που θα δεχόταν η βιομηχανία έναντι 10 ευρώ τον τόνο. Ωστόσο, η έντονη αντίδραση των κατοίκων στο Μηλάκι της Εύβοιας όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της τσιμεντοβιομηχανίας απέτρεψε τη μεταφορά του παραγόμενου RDF, το οποίο καταλήγει σταθερά στον ΧΥΤΑ Φυλής. Οσο για την περιβόητη «ενεργειακή αξιοποίηση», έχει πιάσει πάτο. Πρόσφατα πάντως υπογράφτηκε νέα σύμβαση με την κοινοπραξία, που αποτελείται από τις εταιρείας Envitec και Ηλέκτωρ, και το κόστος διαχείρισης διπλασιάστηκε.

*Σύμφωνα με μελέτη που χρηματοδότησε η Ε.Ε. και υλοποίησε η εταιρεία ΕΡΤΑ, το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης στα Χανιά παράγει μόνο χαμηλής ποιότητας κομπόστ. Ολοκληρώθηκε το 1996 και η δυναμικότητά του είναι στους 70.000 τόνους. Φορέας υλοποίησης του έργου ήταν η εταιρεία Envitec και το κόστος ανήλθε στα 25,8 εκατ. ευρώ.

*Με την τεχνολογία της βιοξήρανσης λειτουργεί το εργοστάσιο μηχανικής βιολογικής ανακύκλωσης στο Ηράκλειο. Επεξεργάζεται 70.000 τόνους το χρόνο και τέθηκε σε λειτουργία τον περασμένο Φεβρουάριο. Κατασκευάστηκε από τη Μεσόγειος Α.Ε. σε συνεργασία με τον ιταλικό εξειδικευμένο οίκο Ecodeco. Είναι μια καινούρια εγκατάσταση, όπως και η παρόμοια αλλά κατά πολύ μικρότερη μονάδα προεπεξεργασίας απορριμμάτων στην Κεφαλονιά (10.000 τόνων το χρόνο) που κόστισε 2.000.000 ευρώ.

Π. ΜΠ.

Ακριβοπληρωμένες εγκαταστάσεις που υπολειτουργούν