Διαχείριση απορριμμάτων: 6 καυτά ερωτήματα...

Στα 10 δημοσιεύματα "προπαγάνδας" και ένα με αλήθειες...

Διαβάζουμε από το ΟΙΚΟ της Καθημερινής

Στην Κερατέα διεξάγεται πόλεμος για μια λύση διαχείρισης των απορριμμάτων που είναι απαρχαιωμένη και πανάκριβη, και μάλιστα δεν λαμβάνει υπόψη της το τρίπτυχο του μέλλοντος: επαναχρησιμοποίηση - ανακύκλωση - κομποστοποίηση. Το ΟΙΚΟ ξαναθέτει έξι ερωτήματα για τη διαχείριση των σκουπιδιών μας.

Του ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ

Χωρίς έμπνευση και όραμα, πανάκριβος και δέσμιος μεγάλων συμφερόντων, ξεπερασμένος και ανεφάρμοστος, ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Αττικής γίνεται προσπάθεια να επιβληθεί ως λύση με κάθε τρόπο, παρά τις ποικίλες αντιδράσεις, με αποκορύφωμα εκείνες των κατοίκων της Κερατέας. Εγκεκριμένος το 2001, «παιδί» των αντιλήψεων της δεκαετίας του '90, ο αμφιλεγόμενος ΠΕΣΔΑ προβλέπει τρεις Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (Υπολειμμάτων) στο λεκανοπέδιο της Αττικής -στη Φυλή, στο Γραμματικό και στην Κερατέα-, τέσσερα μεγάλα και πανάκριβα εργοστάσια επεξεργασίας των σκουπιδιών και περίπου 15 σταθμούς μεταφόρτωσης.

Το ΟΙΚΟ θέτει έξι κρίσιμα ερωτήματα που αναζητούν απαντήσεις.

1. Γιατί δεν μειώνουμε τον όγκο των απορριμμάτων;

Η διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα αρχίζει πάντα από το τέλος: ποια θα είναι η τελική διάθεσή τους και πού θα τα θάψουμε ή εάν θα τα κάψουμε... Ετσι και ο Περιφερειακός Σχεδιασμός δεν απασχολείται καθόλου με το πώς θα μειωθεί ο όγκος των παραγόμενων απορριμμάτων. Ούτε στόχοι υπάρχουν ούτε μέτρα, όπως π.χ. κατάργηση της πλαστικής σακούλας και μείωση του πλαστικού, «πράσινες δημοπρασίες» στο Δημόσιο, συμφωνίες με τη βιομηχανία και τα εμπορικά δίκτυα για μείωση των συσκευασιών. Απουσιάζουν μέτρα ευαισθητοποίησης των πολιτών και ανταμοιβής των δήμων που μειώνουν τα σκουπίδια τους. Πρόληψη μηδέν. Γιατί; Μήπως γιατί τα σκουπίδια είναι χρυσός, τουλάχιστον για όσους τα διαχειρίζονται;

2. Γιατί δεν αναπτύσσεται σύστημα διαλογής στην πηγή, όπως σε όλη την Ευρώπη;

Οι στόχοι για την επαναχρησιμοποίηση - ανακύκλωση που περιλαμβάνει ο ΠΕΣΔΑ υπολείπονται των ευρωπαϊκών κατευθύνσεων και των δυνατοτήτων που έχει αναδείξει η κοινωνία. Ταυτόχρονα, δεν λαμβάνεται κανένα επιπλέον μέτρο πέρα από το αμφισβητούμενο δίκτυο των μπλε κάδων. Γιατί δεν αναπτύσσεται επιτέλους σύστημα διαλογής στην πηγή, με διαχωρισμό των υλικών από τον ίδιο τον πολίτη; Γιατί δεν γίνεται το πρώτο βήμα, με την τοποθέτηση ειδικού κάδου για το χαρτί; Πάνω από το 70% των μπλε κάδων γεμίζουν με χαρτί, ενώ 430.000 τόνοι χαρτιού θάβονται κάθε χρόνο στον ΧΥΤΑ της Φυλής. Η συλλογή του χαρτιού θα ανακουφίσει μπλε κάδους και ΧΥΤΑ. Δημιουργεί, βέβαια, ένα πρόβλημα: μειώνει τον όγκο των σκουπιδιών που θα γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας στα μεγάλα εργοστάσια στους ΧΥΤΑ, άρα τα περιθώρια κέρδους…

3. Γιατί δεν προωθείται η κομποστοποίηση;

Γιατί δεν εντάσσει στο σχεδιασμό του την προσπάθεια εκτροπής από τον ΧΥΤΑ των οργανικών απορριμμάτων (αποφάγια, κλαδέματα κ.λπ.), που αποτελούν το 35% - 40% του συνόλου των οικιακών και δημοτικών σκουπιδιών; Η οικιακή κομποστοποίηση, η κομποστοποίηση κλαδεμάτων σε μικρούς χώρους, η υποχρέωση μηχανικής κομποστοποίησης μεγάλων παραγωγών απουσιάζουν από τον ΠΕΣΔΑ. Επίσης, δεν επιτρέπονται πρωτοβουλίες των δήμων για άλλη διαχείριση. Ο όγκος των σκουπιδιών που πάνε για τελική διάθεση θα μπορούσε να μειωθεί δραστικά (έως και 70%) με το συνδυασμό επαναχρησιμοποίησης - ανακύκλωσης - κομποστοποίησης.

4. Πού θα καίγονται οι 600.000 τόνοι SRF που θα παράγει η βιοξήρανση ετησίως;

Ο ΠΕΣΔΑ υιοθετεί, από όλες τις τεχνολογίες εργοστασιακής επεξεργασίας, τη βιοξήρανση, στην οποία τυγχάνει να ειδικεύεται -σχεδόν αποκλειστικά στην Ελλάδα- ο εθνικός εργολάβος των σκουπιδιών, και όχι μόνο. Πώς εξηγείται το γεγονός ότι η πρόσφατη απόφαση του κυβερνητικού γενικού γραμματέα Περιφέρειας Αττικής για την επικαιροποίηση του ΠΕΣΔΑ (17/1/2011) δίνει σαφή εντολή στους μελετητές να «ενσωματώσουν τις νέες και ανερχόμενες τεχνολογίες στον τομέα της επεξεργασίας διαχείρισης στερεών αποβλήτων (βιολογική ξήρανση, θερμική επεξεργασία)»; Τι σημαίνει βιολογική ξήρανση; Σε ένα μεγάλο εργοστάσιο έρχονται ανάκατα όλα τα σκουπίδια, ξεδιαλέγονται κάποια ανακυκλώσιμα (κυρίως μέταλλα και γυαλί) και το υπόλοιπο μέρος (αφού απομακρυνθεί η υγρασία του) δεματοποιείται και γίνεται ένα καύσιμο από σκουπίδια, που ονομάζεται SRF. Υπάρχει όμως ένα μικρό πρόβλημα: πού θα καούν οι 600.000 τόνοι SRF που θα παράγονται ετησίως στην Αττική (1.000.000 σε όλη την Ελλάδα, αφού όλως τυχαίως επελέγη η ίδια τεχνολογία...); Ουδείς γνωρίζει. Πώς μπορείς να προωθείς ένα σχεδιασμό χωρίς να έχεις προβλέψει την απορρόφηση του τελικού προϊόντος; Ετοιμάζονται και εργοστάσια καύσης; Θα επιβληθούν ως αναγκαία για να καεί το SRF; Υπάρχει «λύση» για τις χωματερές της τοξικής στάχτης και για τις διοξίνες;

5. Γιατί επιλέγεται μια τόσο ακριβή μέθοδος;

Οι υποστηρικτές του ΠΕΣΔΑ και της άτεγκτης εφαρμογής του ισχυρίζονται ότι πρέπει να εφαρμοστεί, για να μη χαθούν τα κονδύλια της Ε.Ε. Και όμως, το οικονομικό σκέλος του Σχεδιασμού είναι πολύ αδύνατο σημείο. Το κόστος της βιοξήρανσης φτάνει τα 180 ευρώ τον τόνο (τέσσερις φορές πάνω από το κόστος της σημερινής διαχείρισης), ενώ η πρόταση των οικολογικών οργανώσεων που στηρίζεται στην επαναχρησιμοποίηση - ανακύκλωση - κομποστοποίηση κοστίζει 70 ευρώ/τόνο. Ποιος, εκτός από τους εργολάβους, έχει συμφέρον από μια τόσο ακριβή μέθοδο; Η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ δεν σημαίνει απώλεια των επιδοτήσεων της Ε.Ε., παρά μόνο ίσως όσων έχουν εγκριθεί για τον ΧΥΤΑ Κερατέας. Αλλά είναι ανάπτυξη το να πετάς τα κονδύλια σε τρύπες σκουπιδιών, πληρώνοντας μια ζωή για λάθος επιλογές; Γιατί να μη διατεθούν όλοι οι εθνικοί και ευρωπαϊκοί πόροι για τα απορρίμματα (και είναι μεγάλοι) για ένα δημόσιο, φιλικό προς το περιβάλλον, σύστημα διαχείρισής τους;

6. Γιατί επιμένουν στην Κερατέα;

Το πεδίο βρίσκεται εντός κηρυγμένης αρχαιολογικής ζώνης, δίπλα στην πρώτη ζώνη προστασίας και σε άμεση επαφή με τον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο του Οβριοκάστρου. Εχει χαρακτηριστεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ενώ υπάρχει πλήθος μεταλλευτικών στοών στο υπέδαφος. Βρίσκεται εντός ρέματος με περιοδική ροή, ενώ υπάρχει και πηγή. Από το χώρο του ΧΥΤΑ διέρχεται υπογείως ο αγωγός φυσικού αερίου και τέμνεται από το σεισμικό τόξο Καρύστου-Πατρόκλου! Είμαστε σίγουροι ότι είναι ο πιο κατάλληλος χώρος;